Preferencje podatkowe dla powodzian

Podatki a pomoc dla ofiar powodzi

Dzisiaj specjalny odcinek podcastu, który jest poświęcony skutkom podatkowym, możliwościom podatkowym związanym z różnego rodzaju świadczeniami pomocowymi dla osób, które zostały poszkodowane przez powódź.

Od razu słowo wyjaśnienia. Nagrywamy ten odcinek 18 września 2024 roku rano i w związku z tym to, o czym tutaj mówimy, jest oparte na stanie prawnym, który istnieje w dniu 18 września 2024 roku. Niewykluczone, że w kolejnych dniach pojawią się jakieś nowe regulacje prawne. Tak było chociażby podczas poprzednich powodzi, czy to w 1997 roku, czy to w 2010 roku, kiedy po pewnym czasie pojawiały się, czy to nawet specjalne ustawy, które również zawierały pewne regulacje podatkowe, czy to różnego rodzaju rozporządzenia, np. w sprawie zaniechania poboru podatku. Jeżeli ten stan prawny będzie się zmieniał, to oczywiście będziemy starali się dostarczać Wam również informacje dotyczące tych kwestii. Natomiast to, o czym mówimy w tej chwili, jest oparte na tych przepisach, które obowiązują na dzień 18 września 2024 roku. Zacznijmy może od tego, czy w jakimś zakresie kwoty pomocy, czy też świadczenia rzeczowe różnego rodzaju, jakie będą otrzymywane przez osoby poszkodowane przez powódź, będą korzystały z jakichś szczególnych preferencji podatkowych.

Zwolnienia podatkowe od zapomóg w klęskach żywiołowych

Najpierw może słowo na temat podatku dochodowego od osób fizycznych. Przepisy tej ustawy przewidują w artykule 21 ust. 1 pkt 26, że zwolnione z podatku dochodowego są zapomogi otrzymywane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci. Jeśli te zapomogi są otrzymywane z funduszu socjalnego, Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, z funduszu związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra, to wtedy te kwoty są zwolnione z podatku niezależnie od ich wysokości.

Natomiast jeśli zapomogi są otrzymywane z innych źródeł, to wtedy kwoty są wolne od podatku dochodowego do wysokości w roku podatkowym 6 tysięcy złotych. Czyli jeżeli pracodawca przyzna pracownikowi zapomogę w związku z powodzią, czyli w związku z klęską żywiołową (stan klęski żywiołowej został formalnie ogłoszony), więc jeśli zapomoga będzie przyznana w związku z powodzią, to ona jest przyznana w związku z klęską żywiołową. Jeśli taka zapomoga zostanie pracownikowi przyznana, to jeżeli ona zostanie sfinansowana z funduszu socjalnego, Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, Funduszy Związków Zawodowych to wtedy będzie mogła korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego niezależnie od kwoty tej zapomogi.

Pomoc społeczna dla ofiar powodzi

Natomiast jeżeli ta zapomoga zostanie sfinansowana z innych źródeł, ze środków obrotowych pracodawcy, to wtedy w tej części, w tej kwocie, która nie przekracza 6.000 zł w roku podatkowym, ona też będzie zwolniona z podatku. Kwoty wyższe, nadwyżka ponad te kwoty będzie już podlegać opodatkowaniu jako przychód ze stosunku pracy.

Niewykluczone, że osoby poszkodowane przez powódź będą otrzymywać świadczenia z pomocy społecznej. Trzeba zwrócić uwagę, że świadczenia z pomocy społecznej zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są zwolnione w całości z podatku dochodowego. Chciałbym zwrócić uwagę na to, że na stronach internetowych rządowych została uruchomiona specjalna podstrona, której adres tutaj widzicie, która zbiera informacje na temat możliwych do otrzymania przez powodzian świadczeń z pomocy społecznej. Takie świadczenia będą w całości zwolnione z podatku dochodowego.

Podatek od darowizn a pomoc powodzianom

Kolejna kwestia, o której warto tutaj powiedzieć, to skutki podatkowe otrzymywanych przez osoby poszkodowane w wyniku powodzi kwot tytułem darowizn. W związku z różnego rodzaju zrzutkami, akcjami pomocowymi organizowanymi najczęściej przy pomocy internetu. Można powiedzieć, że Polacy w cudzysłowie pokochali tę formę pomagania. Jest ona bardzo popularna i można zaobserwować już setki różnego rodzaju tak zwanych zrzutek charytatywnych, w ramach których można przekazać osobom poszkodowanym przez powódź świadczenia pieniężne.

Jakie to ma skutki podatkowe? To są kwoty otrzymywane tytułem darowizn. To są darowizny dokonywane na rzecz konkretnych osób przez konkretnych darczyńców, które przez te portale są tylko agregowane, obsługiwane. Obowiązuje zasada, że tego rodzaju świadczenia podlegają podatkowi od spadków i darowizn. Od razu trzeba wspomnieć o tym, że konstrukcja podatku od spadków i darowizn jest taka, że opodatkowaniu podlegają darowizny dopiero od pewnej kwoty. Wysokość tych kwot jest uzależniona od tego, jaki jest stosunek rodzinny, jeżeli tak można powiedzieć, pomiędzy darczyńcą a obdarowanym, czyli do której tak zwanej grupy podatkowej jest zaliczony obdarowany względem danego darczyńcy. No i nie wdając się za bardzo w tę materię, można powiedzieć, że w 99,99 proc. przypadków taki obdarowany najczęściej względem darczyńcy, który wpłaca pieniądze na tego rodzaju zrzutkę, będzie osobą z tak zwanej trzeciej grupy podatkowej. W konsekwencji od podatku będą wolne darowizny, czyli będą wolne takie wpłaty dokonywane na zrzutki do kwoty 5733 zł od jednej osoby.

Limity darowizn na pomoc powodziową

Czyli jeżeli darczyńca będzie wpłacał nie więcej niż 5733 zł na daną zrzutkę, to te kwoty będą wolne od podatku. One nie będą podlegały w ogóle podatkowi dochodowemu, bo to są darowizny, a jednocześnie też będą objęte kwotą wolną w podatku od spadków i darowizn. Tutaj można wspomnieć o tym, że ta kwota 5733 zł na jedną osobę w relacji jeden darczyńca, jeden obdarowany jest kwotą na 5 lat, a nie kwotą jednorazową. Zatem nie może być tak, że ja jednego dnia wpłacę 5 tysięcy, drugiego dnia 5 tysięcy, trzeciego dnia 5 tysięcy i to wszystko będzie wolne od podatku, od spadków i darowizn. Sumujemy te kwoty dla jednego obdarowanego w perspektywie 5 lat.

Nie jest wykluczone, że zostaną w przyszłości, a przypominam nagrywamy to 18 września, wydane jakieś akty prawne, które będą wprowadzać nowego rodzaju preferencje podatkowe dla powodzian. Może będzie ogłoszone zaniechanie poboru podatku od pewnych świadczeń. Być może będą ogłoszone też jakieś szczególne rozwiązania podatkowe dla przedsiębiorców poszkodowanych przez powódź, choćby związane na przykład z jednorazową amortyzacją środków trwałych odbudowywanych po powodzi. Tego typu rozwiązania były stosowane w latach wcześniejszych. Na ten moment tego nie wiemy. Oczywiście, jeżeli tylko takie rozwiązania się pojawią, będziemy Was o tym w jakiś sposób informować. Będziemy starali się dostarczać informacje dotyczące tego tematu.

Co mogą odliczyć darczyńcy?

Co ze skutkami podatkowymi po stronie osób, które pomagają? Czy to, że zdecydowałem się dokonać darowizny, dokonać innego świadczenia na rzecz osób poszkodowanych przez powódź, wywołuje dla mnie jakieś skutki podatkowe? Po pierwsze trzeba rozważyć to, czy jest możliwe zastosowanie ulgi podatkowej w podatku dochodowym, czy to od osób fizycznych, i to zarówno przez podatników opodatkowanych skalą, jak i podatników opodatkowanych w formie ryczałtu, jak i przez podatników opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych w związku z dokonaniem darowizny. Przepisy podatkowe przewidują ulgę w podatku dochodowym związaną z dokonywaniem darowizn, przy czym znowu, nie wdając się w szczegóły, trzeba przypomnieć o tym, że zastosowanie tej ulgi jest możliwe, jeżeli darowizna jest dokonywana na rzecz organizacji prowadzącej działalność w sferze pożytku publicznego. To nie musi być organizacja mająca status OPP, ale musi być organizacją pozarządową prowadzącą działalność w sferze pożytku publicznego.

Indywidualne darowizny nie będą objęte ulgami podatkowymi, ale już chociażby darowizny przekazywane z wykorzystaniem czy za pośrednictwem organizacji, które tego rodzaju pomocą się zajmują, zapewne będą objęte ulgami podatkowymi. Takie ulgi podatkowe w ramach obowiązujących limitów podatnicy będą mogli rozliczyć. Tutaj też takie zastrzeżenie, że z możliwości skorzystania z tej ulgi zapewne będą wyłączeni podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym, bowiem generalnie tacy podatnicy z niewielu ulg mogą korzystać.

Koszty pomocowe dla powodzian

A czy jeżeli osoba, podmiot pomagający jest przedsiębiorcą, ewentualnie jest to podatnik CIT, to czy może wtedy koszty związane z dokonywaniem różnego rodzaju świadczeń pomocowych na rzecz powodzian rozliczyć w kosztach podatkowych? Od razu trzeba zastrzec, że zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie są kosztami podatkowymi darowizny i ofiary wszelkiego rodzaju (z jednym czy z dwoma wyjątkami, które raczej w odniesieniu do powodzian nie będą miały zastosowania). Koszty związane z takimi prostymi, zwykłymi darowiznami nie mogą być kosztami podatkowymi.

Natomiast można powiedzieć, że w praktyce dopuszcza się rozliczanie w kosztach podatkowych różnego rodzaju działania pomocowe, które nie przyjmują wprost postaci darowizn, a są związane z aktywnością w ramach tak zwanej społecznej odpowiedzialności biznesu. Tutaj jest pole do dokonywania przez przedsiębiorców różnego rodzaju świadczeń na rzecz przede wszystkim wspólnot lokalnych poszkodowanych przez powódź, czyli podejmowanie na przykład różnego rodzaju prac budowlanych, prac remontowych związanych z odbudową jakiejś części infrastruktury. Być może na przykład zorganizowanie dla powodzian, dla dzieci powodzian, dla rodzin powodzian, różnego rodzaju schronienia, form wypoczynku, na przykład użyczenie nieodpłatne różnego rodzaju sprzętu, który może być pomocny powodzianom. Tego rodzaju działania w obecnym stanie praktyki co do zasady w moim przekonaniu mogą stanowić koszty uzyskania przychodu.

Wydatki pomocowe a estoński CIT

Od razu można wskazać w kontekście podatników, którzy ewentualnie są opodatkowani tak zwanym estońskim CIT, bo oni nie mają kategorii kosztów uzyskania przychodów, tylko rozliczają się wyłącznie na zasadach wyniku bilansowego. Natomiast pojawia się u tych podatników taka kategoria, taki przedmiot opodatkowania, którym są wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Tutaj można dostrzec taką praktykę interpretacyjną, że wydatki, które mieszczą się w tej kategorii działań podejmowanych w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu, nie stanowią wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Myślę, że tak samo te działania, o których przed chwilą mówiliśmy, jeśli byłyby podejmowane przez podatników opodatkowanych tak zwanym estońskim CIT-em, to uważam, że co do zasady nie powinny być kwalifikowane jako wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Czyli nie byłoby konieczności zapłacenia od nich podatku estońskiego.

Zerowa stawka VAT dla darowizn na rzecz powodzian

Ostatnia kwestia, o której możemy tutaj jeszcze wspomnieć, to jest szczególne rozwiązanie na gruncie podatku od towarów i usług. Mianowicie zmiana w rozporządzeniu dotyczącym obniżonych stawek VAT. Trzeba zauważyć, że dzisiaj, właśnie 18 września 2024 roku zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek VAT. To rozporządzenie wprowadziło zerową stawkę VAT-u w odniesieniu do pewnych nieodpłatnych przykazań towarów i w odniesieniu do pewnych nieodpłatnie świadczonych usług. To jest generalnie rozwiązanie podobne do tego, które było już wprowadzone jakiś czas temu w podobnym zakresie w związku z nieodpłatnie przekazywanymi towarami oraz nieodpłatnie świadczonymi usługami na cele i potrzeby kiedyś związane z przeciwdziałaniem epidemii, a potem związane także z przeciwdziałaniem skutków wojny na Ukrainie.

W czym rzecz? Mianowicie te zmienione przepisy zastrzegają, że dokonywane od 12 września 2024 roku nieodpłatne przekazania towarów podlegające opodatkowaniu oraz nieodpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu może być objęte stawką 0%, jeżeli towary bądź usługi są przekazywane na cele związane z przeciwdziałaniem, usuwaniem skutków powodzi, a jednocześnie te świadczenia zostały dokonane na rzecz określonych podmiotów oraz zostały spełnione pewne dodatkowe warunki formalne.

Jakie to są podmioty, którym należałoby przekazać te świadczenia? To są po pierwsze organizacje pożytku publicznego, po drugie to są jednostki samorządu terytorialnego, po trzecie to są podmioty lecznicze. Po czwarte, to jest Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych. Warunkiem formalnym zastosowania stawki 0%, oprócz tego, żeby te świadczenia rzeczowe czy usługowe zostały przekazane na rzecz tych podmiotów jest także zawarcie pisemnej umowy, z której będzie wynikać, że te świadczenia tym podmiotom zostały przekazane na te konkretne cele wymienione w rozporządzeniu. Czyli te cele związane z pomocą osobom poszkodowanym przez powódź.

Kiedy darowizna towarów dla powodzian podlega zerowej stawce VAT?

Trzeba jednak zwrócić uwagę jeszcze na jedną rzecz, zwłaszcza w kontekście przekazywania towarów nieodpłatnie osobom poszkodowanym. Stawka 0% obejmuje wyłącznie taką sytuację, gdy nieodpłatne przekazanie towarów podlega opodatkowaniu i wtedy możemy zastosować stawkę 0%. Dlaczego o tym mówię? Mówię o tym dlatego, że nieodpłatne przekazanie towarów podlega opodatkowaniu, jeżeli podatnik miał prawo do odliczenia podatku przy wytworzeniu tych towarów, nabyciu tych towarów itd. Jeżeli podatnik chcący pomóc zakupi towary tylko po to, żeby je przekazać tym podmiotom na cele pomocy poszkodowanym przez powódź, to taki podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku przy zakupie tych towarów. Dlaczego? Bo ten zakup nie jest związany z jego działalnością gospodarczą. Ten zakup nie miał na celu związku z jego działalnością. Taki podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku i w związku z tym takie przekazanie w ogóle nie podlega opodatkowaniu. Nie ma problematyki stosowania stawki 0%.

Stawka 0% VAT dla przedsiębiorców

Natomiast jeżeli to jest tak, że ja kupiłem jakieś towary na potrzeby swojej działalności, wytworzyłem jakieś towary, być może w ramach mojej działalności, generalnie z zamiarem przeznaczenia ich do sprzedaży bądź do wykorzystania w działalności, natomiast uważam, że mogę je przekazać na pomoc poszkodowanym, to wtedy takie przekazanie podlega opodatkowaniu. Ale jeżeli ja dopełnię tych warunków formalnych, to wtedy mogę zastosować stawkę 0%. Ale to nie jest moim zdaniem tak, że ja mogę specjalnie na potrzeby pomocy pokrzywdzonym jako przedsiębiorca kupić towary, odliczyć VAT i na przekazaniu zastosować stawkę 0%. Tak to nie działa. Kupując te towary ja po prostu nie mam prawa do odliczenia i na przekazaniu nie ma w ogóle opodatkowania.

Tutaj zwracam uwagę jeszcze na to, że stawka 0% może być zastosowana także do nieodpłatnego świadczenia usług. Jakie to mogą być usługi? Wynajem sprzętu, udostępnienie różnego rodzaju maszyn, wyposażenia, różnego rodzaju środków, które nie są zużywalne, jeżeli tak można powiedzieć, ale z założenia mają potem na przykład wrócić do przedsiębiorcy. To takie nieodpłatne świadczenie usług, ponieważ następuje na cele niezwiązane z działalnością, podlega opodatkowaniu, ale jeżeli odbiorcą będzie organizacja pożytku, jednostka samorządu, Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych albo podmiot leczniczy, no to wtedy tutaj, na tym nieodpłatnym świadczeniu usług będzie mogła być zastosowana stawka 0% VAT.

Podsumowanie

To tyle takiego szybkiego resume skutków podatkowych związanych z otrzymywaniem świadczeń pomocowych związanych z dokonywaniem świadczeń pomocowych w związku z powodzią, która ma miejsce obecnie, we wrześniu 2024 roku na południu Polski. Tak jak już mówiłem, nagrywamy ten odcinek 18 września i mówimy o tym, co jest możliwe i jakie są skutki według stanu prawnego na dzień 18 września. Jeżeli pojawią się jakieś nowe rozwiązania prawne, a zakładam, że zapewne się pojawią, to na pewno będziemy starali się Was o tym informować w naszych kanałach informacyjnych. To tyle na dzisiaj. Dziękuję Wam bardzo. Do zobaczenia. Cześć! Wszyscy ci, którzy mieszkają, żyją, prowadzą działalność w województwach dolnośląskim, opolskim, śląskim, wszyscy ci, którzy zostali poszkodowani przez powódź – jesteśmy z Wami. Staramy się Wam pomóc. Myślimy o Was, pomagamy Wam. Trzymajcie się. Dzięki. Cześć.

Jeśli zajmujesz się zawodowo podatkami – w szczególności prowadzisz biuro rachunkowe, jesteś doradcą podatkowym lub radcą prawnym bądź adwokatem – dołącz do Klubu Dzień Dobry Podatki.

Klub to abonament na comiesięczne szkolenia „Dzień Dobry Podatki” oraz forum dyskusyjne, na którym codziennie wspieramy się w pracy z podatkami. 

Sprawdź więcej szczegółów TUTAJ.