Zwolnienie z podatku od towarów i usług przysługujące drobnym przedsiębiorcom to istotne ułatwienie dla wielu małych podmiotów, które dzięki temu nie musza rozliczać tego podatku. Dotychczas przysługiwało podatnikom tylko w ich państwie. W związku z tym podatnik z Polski, który wykonywał czynności/świadczenia np. w Niemczech, nie mógł tam korzystać z tego zwolnienia. Ta zasada fundamentalnie zmienia się od 1.01.2025.
W dzisiejszym odcinku Adam Bartosiewicz powie, czy, kiedy i jak polski przedsiębiorca będzie mógł korzystać ze zwolnienia z VAT w innym państwie członkowskim. Co należy wziąć pod uwagę decydując się na skorzystanie z takiego zwolnienia?
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej bądź podatkowej w Twojej firmie – wypełnij krótki formularz kontaktowy, klikając przycisk poniżej.
Zwolnienie podmiotowe z VAT
Zwolnienie z podatku od towarów i usług przysługujące drobnym przedsiębiorcom to istotne ułatwienie dla wielu małych podmiotów, które dzięki temu nie muszą rozliczać tego podatku. Dotychczas zwolnienie to przysługiwało podatnikom tylko w ich państwie. W związku z tym podatnik z Polski, który wykonywał czynności mające miejsce świadczenia, na przykład w Niemczech, nie mógł korzystać w Niemczech z tego zwolnienia. Ta zasada fundamentalnie zmienia się od 1 stycznia 2025 roku. W dzisiejszym odcinku podcastu powiemy sobie o tym, czy, kiedy i jak polski przedsiębiorca będzie mógł korzystać ze zwolnienia z VAT-u w innym państwie członkowskim.
Będziemy mówili także i o tym, co należy wziąć pod uwagę, decydując się na skorzystanie z takiego zwolnienia. Ja nazywam się Adam Bartosiewicz. Jestem doradcą podatkowym, radcą prawnym, profesorem Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie, partnerem w kancelarii prawno-podatkowej Gardens Tax & Legal i współtwórcą Dzień Dobry Podatki.
Jeśli potrzebujesz pomocy w wyborze zwolnienia z podatku VAT w innym państwie członkowskim, jeżeli zastanawiasz się, czy to Ci się opłaci, skontaktuj się z nami. Link do formularza kontaktowego znajdziesz w opisie do tego nagrania.
Obecne ograniczenia zwolnienia VAT w UE
Nie każdy przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jest czynnym podatnikiem VAT. Duża grupa podmiotów, która prowadzi działalność w nieco mniejszych rozmiarach, jest uprawniona do tego, żeby korzystać ze zwolnienia z tego podatku. Jest to tak zwane zwolnienie dla drobnych przedsiębiorców. Mówi się w tym kontekście także niekiedy o tak zwanym zwolnieniu podmiotowym z VAT-u, czy też o zwolnieniu z art. 113 ustawy o VAT.
Do tej pory, to znaczy do końca 2024 roku konstrukcja tego zwolnienia zarówno w Polsce, jak i w innych państwach członkowskich Unii była taka, że podatnik mógł korzystać z tego zwolnienia tylko w tym państwie, w którym miał siedzibę swojej działalności gospodarczej. Podatnik z Polski mógł być zwolniony jako drobny przedsiębiorca z VAT-u w Polsce. Jego czynności wykonywane w Niemczech, w Czechach, w Austrii, w innych państwach członkowskich z podatku w tych innych państwach zwolnione być nie mogły.
Takie reguły, takie zasady dotychczas wynikały zarówno z przepisów poszczególnych państw członkowskich, jak i z samej dyrektywy 112 VAT, która takowe ograniczenie zawierała. Już kilka lat temu natomiast państwa członkowskie stwierdziły, że być może to ograniczenie jest niezasadne i w związku z tym już kilka lat temu wprowadzono takie zmiany do dyrektywy, jednocześnie postanawiając, że wejdą one w życie z końcem 2024 roku, na mocy których podatnicy z jednego państwa członkowskiego mogą, jeżeli oczywiście spełniają określone warunki, wybrać zwolnienie z podatku w innym państwie członkowskim. Czyli przykładowo podatnik z Polski, jeżeli spełni warunki, o których za chwilę powiemy, będzie mógł wybrać zwolnienie z podatku w Niemczech, w Austrii, we Francji, na Słowacji, ewentualnie w innych państwach członkowskich. Jedynym wyjątkiem póki co pozostaje Hiszpania, w której nie funkcjonuje zwolnienie podmiotowe i w związku z tym także i zagraniczni przedsiębiorcy z innych państw członkowskich zwolnienia z VAT-u w Hiszpanii wybrać nie mogą.
Warunki i progi zwolnienia VAT
Tak jak już przed chwilą powiedzieliśmy wybranie zwolnienia z VAT-u w innym państwie członkowskim jest możliwe, jeżeli są spełnione pewne warunki. Jakie to są warunki? One są generalnie związane z wielkością przedsiębiorstwa danego podatnika i nawiązują przede wszystkim, czy też dotyczą przede wszystkim wysokości obrotów tego podatnika. Żeby skorzystać ze zwolnienia podatnik z jednej strony nie może mieć na terytorium całej Unii większych obrotów niż pewien próg. I ten próg jest określany jako próg unijny. A jednocześnie, żeby skorzystać ze zwolnienia w konkretnym państwie członkowskim, to wartość jego obrotów w tym konkretnym państwie członkowskim nie może przekraczać limitu określonego w tym państwie członkowskim. Czyli nie może przekraczać tak zwanego progu krajowego.
Można zatem powiedzieć, że podatnik z państwa członkowskiego jednego, który ma siedzibę w jednym państwie członkowskim, może wybrać zwolnienie w drugim państwie członkowskim, jeżeli jego globalne obroty na terytorium całej Unii nie będą przekraczały progu unijnego i jednocześnie jego obroty w tym państwie, w którym chce korzystać ze zwolnienia nie przekraczają limitu wprowadzonego przez to państwo limitu krajowego.
Ile wynosi, jak duży jest ten próg unijny? Próg unijny wynosi 100 tysięcy euro lub równowartość tej kwoty w walucie krajowej. Tutaj trzeba zwrócić uwagę, że ten próg unijny to jest suma sprzedaży na terytorium całej Unii. Nie bierzemy pod uwagę ewentualnej sprzedaży na terytorium państw trzecich. Ten próg unijny ma wysokość 100 tysięcy euro i nie jest liczony w proporcji. Nawet jeżeli podatnik zaczął działalność w danym roku i nie prowadził działalności przez cały rok, tylko na przykład przez pół roku, to wysokość progu unijnego dla niego wynosi 100 tysięcy euro. Nie jest w żaden sposób dzielona w proporcji do okresu prowadzonej działalności.
Drugi warunek, który musi być spełniony, to nieprzekroczenie w tym państwie, w którym chce wybrać zwolnienie progu krajowego dla tego państwa. Przykładowo, gdyby polski podatnik chciał wybrać zwolnienie z czeskiego VAT-u, to z jego punktu widzenia istotne jest to, żeby wartość jego sprzedaży w Czechach nie przekroczyła dwóch milionów koron lub równowartości tej kwoty. Taki bowiem limit zwolnienia, limit krajowy, obowiązuje w Czechach.
Warto też wspomnieć o tym, że podatnik, który chce wybrać zwolnienie w innym państwie członkowskim, nie może w tym innym państwie członkowskim wykonywać takich czynności, które wyłączają go z możliwości korzystania ze zwolnienia. Przykładowo w Polsce ze zwolnienia nie mogą korzystać podatnicy, którzy świadczą usługi prawnicze, którzy świadczą usługi doradcze (z pewnymi wyjątkami), podatnicy, którzy sprzedają wyroby z udziałem metali szlachetnych, podatnicy, którzy sprzedają części samochodowe i tak dalej, i tak dalej.
Zalety i wady zwolnienia w UE
Jeżeli warunki do skorzystania ze zwolnienia w innym państwie członkowskim są spełnione, to wtedy podatnik może to zwolnienie wybrać. W jaki sposób to się odbywa, co trzeba zrobić – o tym za chwilę. Tutaj natomiast jeszcze trzeba powiedzieć sobie króciutko o zaletach i wadach bycia podatnikiem zwolnionym w innym państwie członkowskim. Tutaj też jeszcze jedna ważna kwestia, mianowicie Polski podatnik może korzystać ze zwolnienia w innym państwie członkowskim, nawet jeżeli w Polsce jest podatnikiem VAT czynnym.
Polski podatnik VAT czynny, jeżeli spełnia warunki dotyczące wysokości progu unijnego i wysokości progu krajowego dla konkretnego państwa członkowskiego, może w tym innym państwie członkowskim korzystać ze zwolnienia. Jakie są korzyści korzystania ze zwolnienia w innym państwie członkowskim? Podstawową korzyścią jest to, że podatnik, który jest zwolniony z VAT-u w innym państwie członkowskim, nie będzie musiał tam rozliczać VAT-u, jeżeli wystąpiłyby u niego czynności opodatkowane w tym innym państwie, od których to czynności podatku nie mógłby rozliczyć jego usługobiorca bądź nabywca jego towarów. Jaka jest podstawowa wada korzystania ze zwolnienia? Taka, że jeżeli podatnik nie jest zwolniony z VAT-u także w Polsce, to wtedy wybór zwolnienia w innym państwie członkowskim będzie oznaczać brak prawa do odliczenia VAT-u od czynności wykonywanych właśnie w tym innym państwie członkowskim.
W związku z tym przed wyborem zwolnienia trzeba sobie przekalkulować pewne rzeczy i przemyśleć, czy zwolnienie z VAT-u w innym państwie członkowskim na pewno jest dla mnie, czy ono mi się opłaca? Przykładowo wyobraźmy sobie polskiego podatnika, który jest podatnikiem VAT czynnym. Nie ma zbyt wysokich obrotów. Powiedzmy, że jego obroty kształtują się na poziomie 300 tysięcy rocznie, czyli około 75 tysięcy euro. Wykonuje usługi. Dużą część tych usług świadczy w Polsce, ale wykonuje usługi także dla podatników zagranicznych. Do tej pory, przed wprowadzeniem możliwości zwolnienia z VAT-u jak wykonywał usługi dla podatników zagranicznych z miejscem świadczenia w innych państwach członkowskich, to jego usługi podlegały opodatkowaniu VAT-em w innych państwach członkowskich. Ale podatek z tego tytułu rozliczał usługobiorca, który był podatnikiem. Rozliczał go w procedurze reverse charge. W związku z tym polski usługodawca w istocie nie miał żadnych obowiązków administracyjnych, żadnych ciężarów, które by odczuwał. Czy z jego punktu widzenia wybór zwolnienia ma sens? Raczej nie. Dlaczego? Dlatego, że to zwolnienie jest mu w istocie niepotrzebne. Bo biorąc pod uwagę, że świadczy swoje usługi głównie dla podatników, to i tak nie odczuwa ciężaru podatkowego, ponieważ zagraniczny podatek rozliczają usługobiorcy, a przez wybór zwolnienia on znajdzie się w sytuacji, w której straci prawo do odliczenia w związku z usługami wykonywanymi za granicą, które zagranicą będą zwolnione z podatku. Zwolnienie nie jest dla niego.
Przykłady zastosowania w praktyce
Natomiast wyobraźmy sobie inną sytuację. Mały przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia z VAT w Polsce, który świadczy usługi remontowo-budowlane. Z racji miejsca zamieszkania świadczy je na przykład również w Niemczech. I świadczy je głównie na rzecz konsumentów niemieckich. Usługi budowlane jako remontowo-budowlane, jako usługi związane z nieruchomościami mają miejsce świadczenia tam, gdzie znajduje się nieruchomość, której dotyczą. Więc jego usługi dotyczące niemieckich nieruchomości są opodatkowane w Niemczech i do tej pory one faktycznie były opodatkowane w Niemczech, czy też powinny być opodatkowane w Niemczech i polski usługodawca powinien rozliczać należny z ich tytułu podatek. Po ewentualnym wyborze przez takiego podatnika zwolnienia z niemieckiego VAT-u, jego czynności będą zwolnione z niemieckiego VAT-u. Nie będzie musiał tego podatku rozliczać. A jednocześnie nie odbije się to w żaden sposób na jego uprawnieniach w zakresie podatku naliczonego, bowiem i tak był zwolniony z VAT-u w Polsce, więc zapewne i tak nie odliczałby tego podatku.
Procedura wyboru VAT EX
Co trzeba zrobić, żeby wybrać zwolnienie w innym państwie członkowskim? Jeżeli mówimy o polskim podatniku, który chciałby być zwolniony z VAT-u, bo spełnia warunki w innym państwie członkowskim, to musi on w swoim państwie, czyli w Polsce, złożyć stosowną informację w tej sprawie do urzędu skarbowego. Tę informację, która nosi nazwę uprzednie powiadomienie, składa się tylko elektronicznie. Można ją złożyć tylko za pośrednictwem usługi e-Urząd Skarbowy. To uprzednie powiadomienie składane jest na druku SME-P. Tę informacje, to powiadomienie można oczywiście złożyć przez pełnomocnika. Jakie pełnomocnictwo upoważnia do złożenia tego powiadomienia? Ponieważ powiadomienie jest rodzajem deklaracji podatkowej, konieczne będzie tutaj pełnomocnictwo UPL do deklaracji podatkowych, a nie pełnomocnictwo składane czy też udzielane na druku PPS.
W tym uprzednim powiadomieniu podatnik podaje stosowne dane dotyczące swojej działalności i przede wszystkim wskazuje to, w jakim państwie członkowskim, w którym państwie członkowskim chce być zwolniony z podatku. Trzeba tutaj bowiem podkreślić, że polski podatnik może wybrać jedno lub kilka lub wszystkie (poza Hiszpanią, o której już mówiliśmy) państwa członkowskie jako państwa, w których chce być zwolniony z VAT-u. Co dzieje się dalej? Po złożeniu uprzedniego powiadomienia polski urząd skarbowy weryfikuje to uprzednie powiadomienie, kontaktuje się z właściwymi władzami podatkowymi tych państw, w których podatnik chce być zwolniony i najpóźniej w ciągu 35 dni roboczych od momentu złożenia tego uprzedniego powiadomienia powinien podjąć stosowne rozstrzygnięcie w sprawie.
Jakie to może być rozstrzygnięcie? Jeżeli okaże się, że polski podatnik spełnia warunki do tego, żeby być zwolnionym z VAT-u w innym państwie członkowskim, to wtedy polski urząd skarbowy, jeżeli do tej pory polski podatnik jeszcze tego nie miał, bo po raz pierwszy wybiera zwolnienie w innym państwie członkowskim, nadaje takiemu polskiemu podatnikowi numer VAT EX. Ten numer VAT EX ma następujący format: najpierw przedrostek PL, potem numer NIP, a potem sufiks, czyli końcówka EX. To jest numer VAT EX i tym numerem VAT EX podatnik powinien posługiwać się wykonując swoje czynności w tych państwach członkowskich, w których jest zwolniony z VAT-u.
Przedstawiając się tym numerem polski podatnik pokazuje, że on w tym innym państwie członkowskim jest zwolniony z VAT-u. Jeśli polski podatnik ma już numer VAT EX, a polski urząd skarbowy, do którego wpłynęło uprzednie powiadomienie, potwierdzi, że polski podatnik może w kolejnym państwie, które wybrał także korzystać ze zwolnienia z VAT-u, to wtedy potwierdza podatnikowi zwolnienie z VAT-u także w innym państwie członkowskim. Natomiast gdyby okazało się, że polski podatnik, który złożył uprzednie powiadomienie, nie spełnia jednak warunków do korzystania ze zwolnienia z VAT-u albo w ogóle, bo np. przekroczył próg unijny albo nie spełnia warunków do bycia zwolnionym w tym państwie, które wybrał i w żadnym z tych państw, które wybrał, nie spełnia warunków do bycia zwolnionym – to wtedy polski urząd skarbowy odmówi rejestracji podatnika w charakterze podatnika VAT EX.
Obowiązki raportowania kwartalnego
Jakie obowiązki ma podatnik, który korzysta ze zwolnienia w innym państwie członkowskim? Po pierwsze warto wspomnieć o tym, że taki podatnik powinien aktualizować dane zawarte w uprzednim powiadomieniu, tym powiadomieniu składanym na druku SME-P, jeżeli zmianie ulegną jego dane, ale także jeżeli będzie chciał zrezygnować ze zwolnienia w jakimś państwie członkowskim albo skorzystać ze zwolnienia w nowym państwie członkowskim to wtedy będzie składał aktualizację SME-P, czyli aktualizację uprzedniego powiadomienia.
Po drugie podatnik korzystający ze zwolnienia w choćby jednym państwie członkowskim i zidentyfikowany do tej procedury, czyli mający numer VAT EX, ma obowiązek składać informacje kwartalne. Te informacje kwartalne są informacjami o wysokości obrotów zrealizowanych w danych państwach członkowskich w kwartałach kalendarzowych. Informacje kwartalne też są składane wyłącznie drogą elektroniczną. Są składane poprzez e-Urząd Skarbowy. I są składane na formularzach, które nazywają się SME-IK, czyli SME – nazwa procedury, IK jak informacja kwartalna.
Taką informację kwartalną należy złożyć co do zasady w terminie do końca miesiąca następnego, po końcu danego kwartału, czyli odpowiednio do końca kwietnia, do końca lipca, do końca października, do końca stycznia. I tutaj ważna rzecz – nawet jeżeli ostatni dzień miesiąca przypada na sobotę, niedzielę albo inny dzień ustawowo wolny od pracy, to ten termin się nie przesuwa na następny, na pierwszy dzień roboczy.
Jeżeli podatnik w trakcie kwartału przekroczy próg unijny, to wtedy ma obowiązek złożyć informację kwartalną niezwłocznie, najpóźniej w terminie 15 dni roboczych, licząc od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie tego progu unijnego. Wtedy oczywiście ta informacja kwartalna obejmuje tylko informacje o obrotach od początku kwartału do momentu przekroczenia. W takiej informacji kwartalnej również zamieszcza się wtedy informację o tym, że ona jest składana właśnie z powodu przekroczenia progu unijnego.
Podsumowanie korzyści i zagrożeń
Zwolnienie z VAT-u w innych państwach członkowskich na pewno może być ciekawą alternatywą dla niektórych drobnych przedsiębiorców z Polski. Warto jednak przemyśleć ewentualną decyzję o skorzystaniu z tej możliwości. Czasami można bowiem więcej stracić, niż zyskać.
Jeśli zajmujesz się zawodowo podatkami – w szczególności prowadzisz biuro rachunkowe, jesteś doradcą podatkowym lub radcą prawnym bądź adwokatem – dołącz do Klubu Dzień Dobry Podatki.
Klub to abonament na comiesięczne szkolenia „Dzień Dobry Podatki” oraz forum dyskusyjne, na którym codziennie wspieramy się w pracy z podatkami.
Sprawdź więcej szczegółów TUTAJ.
Dzień dobry. Mam pytanie o definicję podatnika. Czy podatnikiem będzie również osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej, a jedynie wynajmująca swoje nieruchomości, w tym garaże samochodowe?
Klientem mojego biura jest nierezydent- obywatel Niemiec. W Niemczech jest zatrudniony w ramach umowy o pracę, nie prowadzi działalności.
w Polce posiada nieruchomości i je wynajmuje. Są to m. in. garaże, które nie korzystają ze zwolnienia z VAT. Jaki nierezydent mój klient nie może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego w Polsce i płaci podatek Bat od wynajmu garaży.
Czy mógłby skorzystać z procedury SME i zarejestrować się w Niemczech jako podatnik zwolniony podmiotowo i w Polsce skorzystać ze zwolnienia?
Niemiecki organ podatkowy twierdzi, że do skorzystania z procedury SME niezbędna jest rejestracja działalności gospodarczej, czego mój klient nie potrzebuje.
pozdrawiam
Trudno mi odpowiedzieć szczegółowo i jednoznacznie na to pytanie.
Z punktu widzenia dyrektywy (i polskiej ustawy VAT) stała i zorganizowana aktywność zarobkowa jest „działalnością gospodarczą” (w rozumieniu dyrektywy VAT i polskiej ustawy).
Natomiast często jest tak, że aktywność będąca „działalnością gospodarczą” nie koniecznie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów dotyczących przedsiębiorczości (obrazowo rzecz ujmując). W Polsce tak jest. Trudno mi jednoznacznie powiedzieć, jak wygląda sytuacja w tym kontekście w Niemczech.
W odwrotnej sytuacji – czyli gdyby Polak wynajmował garaże w Niemczech – to w Polsce mógłby się zarejestrować do procedury VAT SME, wskazując Niemcy jako państwo zwolnienia, nawet gdyby nie był zarejestrowany w polskim CEiDG.