W trzynastym odcinku Podcastu rozmawiałem z prof. Włodzimierzem Nykielem o tworzeniu prawa podatkowego. Profesor Nykiel wskazał na kluczowe elementy tego procesu, które wymagają naprawy. „Ratunkiem” dla podatnika, zmagającego się ze stosowaniem się do prawa mogą być, do pewnego stopnia, instytucje, które chronią jego „uzasadnione oczekiwania”. Są to interpretacje podatkowe (indywidualne i ogólne), objaśnienia podatkowe czy tzw. utrwalona praktyka interpretacyjna.
Tego rodzaju mechanizmy są tematem mojej dzisiejszej rozmowy z Hanną Filipczyk, doktorem habilitowanym nauk prawnych, prawnikiem i filozofem, adiunktem badawczym na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku oraz doradcą podatkowym.
Dziś w Podcaście usłyszysz m.in. o tym:
- czym są interpretacje podatkowe dla systemu podatkowego i jaka jest ich rola;
- jak nie pisać wniosków o wydanie interpretacji;
- dlaczego nie powinno się podwyższać opłat za wydanie interpretacji;
- czy należy odebrać organom podatkowym prawo do wnoszenia skarg kasacyjnych w sprawach dotyczących interpretacji;
- czy interpretacje ogólne i objaśnienia podatkowe pogarszają jakość stanowionego prawa czy są wybawieniem od kiepskiej jakości przepisów;
- jakie jest miejsce utrwalonej praktyki interpretacyjnej w systemie ochrony praw podatnika;
- co Nowa Ordynacja Podatkowa miała mówić o zasadzie uzasadnionych oczekiwań i jak to mogło zmienić rzeczywistość podatnika w Polsce?
NOTATKI (na podstawie materiałów przygotowanych przez H. Filipczyk)
- więcej informacji o Hannie Filipczyk;
- uchwała NSA z 7 lipca 2014 r., II FPS 1/14 oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2014 r., K 49/12 – o charakterze prawnym interpretacji indywidualnej (pogląd kanoniczny);
- z drugiej strony: wyroki NSA z 25 sierpnia 2020 r.: II FSK 2023/18 i II FSK 951/18 – o tym, że prawa z interpretacji indywidualnej podlegają sukcesji generalnej, nawet jeżeli do interpretacji tej zastosuje się dopiero następca prawny;
- postanowienie NSA z 20 stycznia 2020 r., I FPS 3/19 – o tym, że „to samo” może być „faktem” albo „prawem” zależnie od decyzji wnioskodawcy, oraz o konsekwencjach tej decyzji;
- T. Pietrzykowski, Instytucje prawne i sprzężenie reguł, Przegląd Sądowy 11-12/2010, s. 52-66 – o rozróżnieniu na fakty surowe i fakty instytucjonalne (dla lepszego zrozumienia paradoksalnej tezy powyższego postanowienia);
- P. Pietrasz, Sądowa kontrola pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego wydawanych w indywidualnych sprawach – aspekt doktrynalny i orzeczniczy (ujęcie krytyczne), Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1/2015, s. 37-63 (link do tekstu w systemie LEX) – o tym, że kontrola sądowa interpretacji indywidualnych jest niekonieczna i stanowi przejaw inflacji prawa do sądu;
- H. Filipczyk, Ochrona uzasadnionych oczekiwań w projekcie nowej Ordynacji podatkowej, w: A. Franczak, A. Kaźmierczyk (red.), Zasada pewności w prawie podatkowym, Warszawa 2018, s. 187-201 (link do tekstu w systemie LEX) – o tym, jakie wspaniałości proponowano w projekcie nowej Ordynacji podatkowej;
- wyrok NSA z 28 stycznia 2019 r., I FSK 293/17 – o tym, że niemające znaczenia prawnego różnice między opisem stanu faktycznego we wniosku a rzeczywistością nie skutkują brakiem ochrony;
- H. Filipczyk, Czy przepisy MDR mogą być przedmiotem interpretacji indywidualnej?, Monitor Podatkowy 3/2020, s. 12 i nast. (link do tekstu w systemie Legalis);
- W. Morawski, Indywidualne interpretacje prawa podatkowego w epoce „uszczelniania” prawa podatkowego i BEPS – czy posiadacz interpretacji może być jeszcze czegokolwiek pewien?, w: A. Franczak, A. Kaźmierczyk (red.), Zasada pewności w prawie podatkowym, Warszawa 2018, s. 149-158 (link do tekstu w systemie LEX);
- A. Bartosiewicz, Indywidualne interpretacje prawa podatkowego – fasadowa instytucja czy rzeczywisty instrument ochrony praw podatnika?, Monitor Podatkowy 6/2019, s. 11 i nast. (link do tekstu w systemie Legalis) – o niechęci administracji skarbowej do tej instytucji i jej przejawach;
- J. Kondratowska-Muszyńska, Objaśnienia podatkowe jako nowy etap tworzenia prawa podatkowego, Monitor Podatkowy 7/2019, s. 23 i nast. (link do tekstu w systemie Legalis);
- K.M. Kaczorowska, Utrwalona praktyka interpretacyjna w Ordynacji podatkowej, Monitor Podatkowy 5/2017, s. 11 i nast. (link do tekstu w systemie Legalis) – o wątpliwościach dotyczących utrwalonej praktyki interpretacyjnej w (wąskim) rozumieniu O.p.;
- M. Wilk, Utrwalona praktyka interpretacyjna jako element systemu interpretacji podatkowych, Przegląd Podatkowy 2017, nr 10, s. 18-22 (link do tekstu w systemie LEX);
- I SA/Gd 13/20 – wyrok WSA w Gdańsku z 2020-09-23 – „[o]bjaśnienia Ministerstwa Finansów nie mają waloru normatywnego i nie mogą nakładać na podatników obowiązków niewynikających z aktów normatywnych” – na kanwie IP BOX;
- wyrok NSA z 17 kwietnia 2019 r., I FSK 494/17 – o ochronie uzasadnionych oczekiwań w braku interpretacji indywidualnej, wyrok godny uwagi i uznania!;
- „Informacja o działalności Krajowej Informacji Skarbowej w 2019 roku”