Jeśli chcesz zlecić nam ustalenie, w jaki sposób optymalnie przekształcić Twoją firmę lub zlecić nam kompleksowo przeprowadzenie całego procesu – skontaktuj się z nami, wypełniając krótki formularz kontaktowy.
Prosta spółka akcyjna – co to za forma prowadzenia biznesu?
Na początek jedno zdanie zastrzeżenia: ten film nie ma ambicji przedstawienia wszystkich elementów konstrukcyjnych prostej spółki akcyjnej. Jest ich sporo, ale takich materiałów znajdziesz w Internecie już dość dużo. W tym filmie postaram się odpowiedzieć na w sumie proste pytanie, dla kogo generalnie jest prosta spółka akcyjna, dla kogo nie jest, kto powinien się nią zainteresować.
Najpierw jednak parę słów wstępu o tym, czym jest prosta spółka akcyjna, bo ta nazwa może być trochę myląca. Prosta spółka akcyjna to taka hybryda, powiedziałbym połączenie spółki akcyjnej, spółki z o.o. i nawet spółki osobowej, czyli przykładowo spółki jawnej. Odnajdziemy w jej konstrukcji wiele elementów charakterystycznych właśnie dla tych różnych spółek.
To, co jest pewne, to jest to spółka kapitałowa, która ma osobowość prawną, czyli dzieli tę cechę ze spółką z o.o. czy spółką akcyjną. Jest to też podatnik CIT, podobnie jak te spółki, czy podobnie jak spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna. Te elementy będą sprawiały, że opodatkowanie czy to spółki, prostej spółki akcyjnej czy jej akcjonariuszy będzie bardzo podobne do opodatkowania np. spółki z o.o. czy wspólników spółki z o.o.
Oczywiście są pewne różnice i o tych różnicach też sobie powiemy. Bardzo wyraźnie trzeba jednak powiedzieć, że nie można na wybór formy prowadzenia działalności patrzeć wyłącznie z podatkowego czy ZUS-owego punktu widzenia. Musimy niestety na to spojrzeć całościowo, mimo że mówiłem, że moją ambicją w tym odcinku nie jest przedstawienie pełnej konstrukcji prostej spółki akcyjnej. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na najważniejsze punkty, które mogą być zaletą albo wadą, na punkty dotyczące kwestii biznesowych, organizacyjnych, prawnych i konstrukcji takiej spółki.
O tym, na co zwracać uwagę przy podejmowaniu decyzji o opłacalności przekształcania biznesu mówiłem w TYM odcinku Podcastu.
Czym się wyróżnia prosta spółka akcyjna?
- Niski kapitał założycielski, zwany kapitałem akcyjnym, w odróżnieniu od np. spółki z o.o., gdzie kapitał powinien wynosić 5 tys. zł. Tutaj mamy symboliczną złotówkę.
- Łatwość emitowania, a także łatwość zbywania akcji. Akcje można zbyć w dowolnej formie dokumentowej, np. przez e-mail czy nawet przez komunikator, czyli można sobie wyobrazić dogadanie się przez właściciela akcji, przez nabywcę, co do tego, że zostaną zbyte właśnie przez komunikatorem, np. Messenger czy inne narzędzie.
To, co odróżnia prostą spółkę akcyjną od np. spółki z o.o., to fakt, że zbycie akcji w prostej spółce akcyjnej będzie skuteczne dopiero w momencie zarejestrowania tej transakcji w rejestrze akcjonariuszy, a nie z momentem podpisania umowy, jak ma to miejsce w spółce z o.o. Będzie zatem pewien okres niepewności pomiędzy zbyciem rozumianym jako podpisanie umowy nawet w formie e-mailowej, a zarejestrowaniem tej czynności np. przez notariusza, czyli skutecznym przejściem własności tych akcji.
- Dużo bardziej elastyczne niż w przypadku spółki z o.o. możliwości uprzywilejowania akcji w zakresie prawa głosu, w zakresie udziału w zysku, czyli w zakresie dywidendy. Akcje założycielskie, które założyciele, ale nie tylko, spółki mogą stworzyć – dają one określone prawa w zakresie uprzywilejowania co do głosu. Oczywiście można do tego również dodać uprzywilejowanie w zakresie dywidendy, co daje bardzo elastyczny instrument, przydatny przy przystępowaniu nowych akcjonariuszy do spółki, w szczególności mówię tutaj o nowych inwestorach.
- Dużo łatwiejsze zakończenie bytu spółki, co ma duże znaczenie, jeśli taka prosta spółka akcyjna miałaby być spółką celową. Można ją rozwiązać bez przeprowadzania długotrwałego, często kosztownego procesu likwidacji spółki.
- Łatwiej wypłacać pieniądze z prostej spółki akcyjnej niż np. ze spółki z o.o. Można w łatwy sposób, na pewno łatwiejszy niż w spółce z o.o. naruszać, obniżać kapitał akcyjny. Nie ma także tak skomplikowanych czy wymagających zasad wypłaty dywidendy jak w przypadku spółki z o.o.
Minusy prostej spółki akcyjnej
- Test wypłacalności – pewne novum, które polega na tym, że przy tego rodzaju wypłacie ze środków spółki zarząd podpisuje oświadczenie, że w ciągu sześciu miesięcy taka wypłata nie spowoduje utraty płynności finansowej spółki. Członkowie zarządu odpowiadają solidarnie ze spółką za zwrot tej wypłaty, jeżeli doszłoby do tego rodzaju problemów.
- Wymóg prowadzenia rejestru akcjonariuszy, to powinien być koszt około 100 zł miesięcznie.
- Wyższe koszty obsługi prawnej, które biorą się z tego, że spółka ma nieco bardziej skomplikowaną konstrukcję niż np. spółka z o.o., no i jest nieco bardziej uregulowana w Kodeksie spółek handlowych, ma też kilka nowości w stosunku do spółki z o.o. Trzeba pamiętać o tych elementach – co ma się znaleźć w umowie spółki, co tam ma się nie znajdować, w jaki sposób spółka powinna być prowadzona. Może się to wiązać z nieco większym nakładem pracy w kontekście obsługi prawnej, więc trzeba to wziąć pod uwagę.
Nie spodziewam się, żeby koszty prowadzenia księgowości prostej spółki akcyjnej były wyższe, to są księgi rachunkowe, podobnie jak w przypadku spółki z o.o., ale to już oczywiście trzeba indywidualnie ustalić z biurem rachunkowym.
Podatki, składki ZUS i składka zdrowotna w prostej spółce akcyjnej
Teraz podatki i ZUS.
Najpierw punkty zbieżne w stosunku do spółki z o.o., także spółki akcyjnej. Powiedziałem o tym, że prosta spółka akcyjna jest podatnikiem CIT, płaci 9-procentowy albo 19-procentowy podatek – tutaj nie widzę żadnych różnic. Prosta spółka akcyjna może korzystać z ulg przewidzianych dla podatników CIT, w szczególności z ulgi na działalność badawczo-rozwojową. Może być opodatkowana estońskim CIT, to jest bardzo ważny punkt. Może korzystać ze zwolnienia dywidendowego, może być zatem elementem holdingu i z tego zwolnienia korzystać.
Nie jestem do końca przekonany, jak by to wyglądało w przypadku płatności transgranicznych, z racji tego, że ta spółka nie została wymieniona w załączniku do unijnej dyrektywy Parent-Subsidiary, więc nie wiem, jak byłaby traktowana w innych państwach unijnych. W Polsce kwalifikuje się na pewno pod zwolnienie w ustawie.
Taka spółka może także korzystać z reżimu tzw. polskiej spółki holdingowej, więc może funkcjonować w strukturach wielopoziomowych i może być ciekawym elementem planowania podatkowego.
Jeśli chodzi o relacje pomiędzy spółką a akcjonariuszami, tu też jest podobnie, z pewnymi drobnymi zastrzeżeniami i różnicami. Podobnie dlatego, że dywidenda ze spółki jest opodatkowana 19-procentowym PIT, podobnie jak w przypadku spółki z o.o. Prosta spółka akcyjna ma zarząd, ale może mieć także radę dyrektorów, to jest pewna różnica, może mieć także prokurentów.
Wynagrodzenie tych osób jest opodatkowane analogicznie jak wynagrodzenie członków zarządu czy prokurentów w spółce z o.o., więc tu różnic nie widzę. Warto zwrócić uwagę, że w prostej spółce akcyjnej nie funkcjonuje odpowiednik artykułu 176 ksh obowiązujący dla spółki z o.o. Możliwość współpracy ze spółką i otrzymywania z tego tytułu nieozusowanego wynagrodzenia, jak w przypadku spółki z o.o., tutaj nie istnieje – warto o tym pamiętać.
Prosta spółka akcyjna nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych – mam tutaj na myśli założenie spółki, wkłady do spółki, a także przekształcenie w prostą spółkę akcyjną. Te transakcje są wolne od PCC, prosta spółka akcyjna nie została po prostu uwzględniona w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.
O ile jednoosobowa spółka z o.o. czy wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. podlega składkom społecznym i składce zdrowotnej, to jednoosobowy akcjonariusz prostej spółki akcyjnej czy też może akcjonariusz jednoosobowej prostej spółki akcyjnej generalnie nie płaci ZUS, nie płaci składki zdrowotnej, chyba że wniósł do prostej spółki akcyjnej pracę bądź usługi (bo jest taka możliwość). To niewątpliwie jest przewaga prostej spółki akcyjnej w stosunku do np. spółki z o.o., mówię o jednoosobowych organizacjach, jednoosobowych spółkach, oczywiście wtedy, kiedy te składki na ZUS musisz płacić. W jednoosobowej spółce z o.o. nie masz innego tytułu do ubezpieczeń.
Trzykrotne opodatkowanie zysku prostej spółki akcyjnej
W momencie nagrywania tego odcinka w maju 2023 roku mamy lukę w przepisach, która prowadzi w prostej spółce akcyjnej do częściowego, trzykrotnego opodatkowania zysku. Na czym to trzykrotne opodatkowanie może polegać? Pierwszy raz spółka płaci go od zysku, dochodu – osiąga dochód, płaci swój CIT. Drugi raz – 8-procentowy odpis na kapitał akcyjny byłby opodatkowany na poziomie wspólników 19-procentowym podatkiem, mimo że nie otrzymują żadnego przysporzenia, więc to rzeczywiście jest luka – to skandal, że nikt o tym nie pomyślał. I trzeci raz – przy dystrybucji zysków po stronie wspólników, po stronie akcjonariuszy może się pojawić kolejny podatek.
Oczywiście można to zoptymalizować, czy można o tym pomyśleć, regulując w odpowiedni sposób wysokość kapitału akcyjnego i wysokość zobowiązań. Odpis jest obowiązkowy do momentu, kiedy kapitał akcyjny nie osiągnie pułapu 5 proc. zadłużenia czy zobowiązań spółki. W związku z tym, jeżeli na starcie ten kapitał wynosi złotówkę, a zadłużenie np. milion złotych, bo takie zaciągnęliśmy w spółce pożyczki, to do momentu osiągnięcia tych 5 proc., czyli od miliona 50 tys. zł, będziemy mieć ten problem. Ale jeżeli zadłużenie wynosi np. 100 tys. zł, a kapitał akcyjny 5 czy 10 tys. zł, to tego problemu właściwie nie będzie. Trzeba o tej zasadzie pamiętać, zakładając spółkę i regulując ten poziom, być może po prostu troszeczkę więcej wpłacić na kapitał akcyjny.
Pięć praktycznych scenariuszy
Dla kogo jest prosta spółka akcyjna? Tak jak powiedziałem – decydując się na określoną formę prowadzenia biznesu, musimy spojrzeć całościowo na daną formę, na to, co ona ze sobą niesie: na aspekty podatkowe, ZUS-owe, prawne, biznesowe, organizacyjne – słowem na wszystko. Te kryteria są zróżnicowane, w związku z tym scenariusze, jakie pisze życie, mogą być zróżnicowane i niestety trzeba podejść do sprawy indywidualnie. Przygotowałem jednak pięć podstawowych scenariuszy. Chciałbym żebyśmy teraz chwilkę na nich popracowali i ocenili sensowność, opłacalność przechodzenia, przekształcania, zakładania prostej spółki akcyjnej w każdym z tych pięciu.
Scenariusz nr 1 – nowa firma
Zakładasz nową firmę, zakładasz nową organizację i potrzebujesz tam finansowania, zakładasz przystąpienie w pewnym momencie do spółki inwestorów w różnych rundach. W takim przypadku prosta spółka akcyjna może być bardzo ciekawym rozwiązaniem, właśnie ze względu na łatwość, elastyczność regulowania tych relacji, stosunków z inwestorami, również zabezpieczenia pozycji founderów, założycieli takiej spółki z punktu widzenia głosu czy nawet dywidendy.
Wszystko to oczywiście można odpowiednio poukładać i pozmieniać w toku negocjacji z potencjalnymi inwestorami. To, co jest jednak istotne: można to w dużej mierze zabezpieczyć na poziomie umowy spółki, czyli na poziomie – powiedziałbym – korporacyjnym, bez konieczności doregulowania tych kwestii w umowie inwestycyjnej. Wiadomo oczywiście, że szczegóły prawdopodobnie i tak się w tej umowie znajdą, więc w takim kontekście to może być bardzo ciekawa opcja. Zaczynamy też tę spółkę jednoosobowo i nie płacimy tam ZUS-u czy składki zdrowotnej. Na start pewnie będzie to miłym dodatkiem.
Scenariusz nr 2 – jednoosobowa sp. z o.o.
Masz jednoosobową spółkę z o.o. i myślisz nad przekształceniem w prostą spółkę akcyjną właśnie po to, żeby nie płacić ZUS, nie płacić składki zdrowotnej. Rzeczywiście, po przekształceniu obowiązek zapłaty ZUS czy składki zdrowotnej z tytułu samego bycia akcjonariuszem w takiej spółce zniknie, natomiast pomyśl, czy te oszczędności ci się opłacą. Mówiłem o nieco wyższych kosztach obsługi prawnej, o kosztach rejestru akcjonariuszy, ale popatrz także na to, w jaki sposób wypłacisz pieniądze ze spółki, jeżeli np. do tej pory korzystałeś z artykułu 176 ksh – bo tam tego odpowiednika nie ma. Dywidenda jest opodatkowana, umowa o pracę, umowa-zlecenie też; jednoosobowa działalność gospodarcza na ryczałcie – dobry pomysł, ale tam też składki na ZUS się pojawiają. Weź więc pod uwagę, co się stanie, jak już będziesz w tej jednoosobowej spółce, prostej spółce akcyjnej, w jaki sposób będą ukształtowane twoje relacje ze spółką.
Jeżeli możesz skorzystać z estońskiego CIT, sytuacja może być oczywiście inna. Pamiętamy o tym, że w spółce na estońskim CIT – a to może być zarówno spółka z o.o., jak i prosta spółka akcyjna – wspólnicy, akcjonariusze tej spółki korzystają z atrakcyjnego reżimu opodatkowania, jeśli chodzi o wypłatę dywidendy – do tego na pewno jeszcze wrócimy w tym podcaście. Jeśli kwalifikujesz się do estońskiego CIT i jeśli działasz jednoosobowo, to może to być ciekawa opcja.
Scenariusz nr 3 – jednoosobowa DG
Masz jednoosobową działalność gospodarczą i myślisz o estońskim CIT – to jest punkt, w którym możesz, powinieneś poważnie rozważyć prostą spółkę akcyjną. No bo tak: masz jednoosobową firmę, oczywiście w jednoosobowej działalności gospodarczej z żadnego estońskiego CIT nie korzystamy, trzeba wejść w spółkę kapitałową, możemy także w spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną, modelowo przekształcaliśmy się zawsze w spółkę z o.o.
Pytanie, czy nie przekształcić się od razu w prostą spółkę akcyjną, jeżeli działasz jednoosobowo. Unikasz w ten sposób kwestii ZUS, składki zdrowotnej, a będąc na estońskim CIT masz proste, może nie elastyczne sposoby wypłaty środków, zysków w postaci dywidendy. Wiadomo, trzeba oczywiście pamiętać o nieco większych kosztach prowadzenia prostej spółki akcyjnej, nieco większym skomplikowaniu niż w odniesieniu do spółki z o.o. Wreszcie, jeżeli do spółki i tak ma przystąpić wspólnik, bo tak załóżmy w odniesieniu do tego biznesu, rozwijamy biznes, ktoś z rodziny będzie ci pomagał, to wtedy oczywiście argument ZUS odpada. Jeżeli z drugiej strony czy z trzeciej strony myślisz o finansowaniu i przystąpieniu inwestorów, to taki krok, jednoosobowa działalność gospodarcza, prosta spółka akcyjna, estoński CIT, mogą się okazać absolutnie optymalnym rozwiązaniem.
Scenariusz nr 4 – spółka jawna
Masz spółkę jawną i myślisz o spółce z o.o. Czy tu prosta spółka akcyjna może mieć sens? Jeśli nie myślisz o finansowaniu, elementy konstrukcyjne prostej spółki akcyjnej, o których mówiłem – typu łatwość zbywania akcji, emitowanie nowych akcji, uprzywilejowywanie akcjonariuszy, założycieli czy innych akcjonariuszy w różnych rundach emisji akcji, to nie są zalety, to nie ma znaczenia dla twojej firmy – w takim przypadku jest to zawracanie głowy. Najprawdopodobniej spółka z o.o. będzie tutaj optymalnym wyborem, jeżeli myślisz o formie spółki kapitałowej, formie spółki, która jest podatnikiem CIT. Myślisz też dużo o estońskim CIT, ale prosta spółka akcyjna prawdopodobnie niewiele ci tutaj da.
Scenariusz nr 5 – wieloosobowa sp. z o.o.
Masz dwuosobową czy wieloosobową spółkę z o.o. i jest to bezpieczna dwuosobowa spółka z o.o. Mówiłem o tym w poprzednim odcinku podcastu, że ZUS coraz częściej kwestionuje dwuosobowe spółki z o.o., w których jeden ze wspólników nie ma realnego wpływu na spółkę. O tym, jak się zabezpieczyć właśnie na takie okoliczności, mówiłem w poprzednim odcinku podcastu – tutaj znajdziesz film oraz bezpłatną checklistę.
Jeżeli twoja spółka po prostu ma dwóch, dwoje czy większą liczbę wspólników, którzy realnie zajmują się spółką, mają wpływ na spółkę, to w takim przypadku ta prosta spółka akcyjna niespecjalnie ci tutaj dużo daje, jeżeli znów nie potrzebujesz biznesowo-prawnych zalet prostej spółki akcyjnej. Z drugiej strony, jeżeli masz dwuosobową spółkę z o.o. i boisz się zakwestionowania dwuosobowości przez ZUS, to być może zrezygnowanie z drugiego wspólnika i przekształcenie w prostą spółkę akcyjną byłoby jakimś rozwiązaniem na właśnie ZUS czy składkę zdrowotną. W kontekście tego, że nie masz już problemów, nie masz tego ryzyka – nadal nie płacisz ZUS i składki zdrowotnej.
Oczywiście pamiętajmy o tym, że sama motywacja w postaci uniknięcia ZUS czy składki zdrowotnej to może być trochę mało na zmianę formy prowadzenia biznesu, ale może to być jakiś dość istotny dla wielu punkt.
Wnioski
Prosta spółka akcyjna to na tyle ciekawa forma prowadzenia biznesu, że zastanawiając się nad tym, w jakiej formie otworzyć nową firmę, czy do jakiej formy dążyć, myślę tutaj o przekształceniu, trzeba tę spółkę, tę formę prowadzenia działalności brać pod uwagę. Nie można powiedzieć, że jest to jakaś nowość, czy jest to rozwiązanie wyłącznie dla start-upów i na pewno nie będzie miało zastosowania w „normalnej” firmie. Trzeba to przynajmniej przeanalizować, wziąć pod uwagę, a nuż będzie to dla ciebie ciekawa forma prowadzenia biznesu.
Jeśli zajmujesz się zawodowo podatkami – w szczególności prowadzisz biuro rachunkowe, jesteś doradcą podatkowym lub radcą prawnym bądź adwokatem – dołącz do Klubu Dzień Dobry Podatki.
Klub to abonament na comiesięczne szkolenia „Dzień Dobry Podatki” oraz forum dyskusyjne, na którym codziennie wspieramy się w pracy z podatkami.
Sprawdź więcej szczegółów TUTAJ.