Jeśli potrzebujesz doradztwa podatkowego, w tym w szczególności w zakresie identyfikacji schematów podatkowych czy pomocy w ich zgłoszeniu, wypełnij krótki formularz kontaktowy, klikając przycisk poniżej.
Schematy podatkowe, funkcjonujące w polskiej rzeczywistości prawnej już od 2019 roku, czterokrotnie gościły na łamach tego podcastu. Znajdziesz je TU, TU, TU i TU. Zachęcam do ich przesłuchania, znajdziesz tam bardzo dużo darmowej wiedzy.
Zanim zaczniemy, jeszcze jedna sprawa organizacyjna. Do tego odcinka wraz z Jakubem Wirskim, który razem ze mną w Gardens Tax & Legal opiekuje się tematami schematów podatkowych, przygotowaliśmy dla ciebie bezpłatny e-book, w którym na przykładzie pięciu najczęściej pojawiających się w naszej praktyce (przynajmniej ostatnio) schematów podatkowych pokazujemy, jak identyfikować schemat, jak sobie radzić z problemem ustalenia, czy w ogóle mamy do czynienia ze schematem podatkowym.
Odwieszenie raportowania schematów
No dobrze, to co z tym odwieszeniem, co z konsekwencjami odwieszenia raportowania?
Przez czas pandemii, a ściśle rzecz biorąc trwania stanu zagrożenia epidemicznego, czynne raportowanie – uwaga – krajowych schematów podatkowych (bo mamy też transgraniczne) było zawieszone. Mieliśmy tu takie dwie szkoły, o nich też wielokrotnie mówiłem w podcaście. Pierwsza szkoła – skoro terminy mamy zawieszone, to nie raportujemy, nie zgłaszamy tych terminów, w ogóle nie zajmujemy się tym tematem. Druga szkoła: raportujemy na bieżąco, czyli cieszymy się, że te terminy są zawieszone. W razie wpadki i przekroczenia terminów nie ma żadnych konsekwencji, ale jednak raportujemy dla porządku na bieżąco.
Jeśli byłaś/ byłeś zwolennikiem tej pierwszej szkoły, czyli wstrzymujemy się z czynnościami raportowania, to w tym momencie trzeba rzeczywiście wrócić do tematu. Mówię cały czas o raportowaniu schematów krajowych, bo schematy transgraniczne i tak już od dłuższego czasu podlegają raportowaniu. Trzeba po prostu przejrzeć swoje transakcje i zastanowić się nad tym, czy te obowiązki nie powinny być teraz wykonane. Można się tutaj spotkać z całym spektrum różnych sytuacji życiowych, w których ten obowiązek może się teraz aktywować, odwiesić. Podajmy tutaj kilka przykładów.
30 dni na zgłoszenie
Wyobraźmy sobie, że jesteś doradcą podatkowym i w okresie zawieszenia raportowania przygotowałeś, udostępniłeś klientowi schemat podatkowy. W tym momencie masz 30 dni na to, żeby złożyć informację o schemacie podatkowym.
Wyobraźmy sobie, że jesteś członkiem zarządu spółki, która otrzymała od kogokolwiek, nie tylko od doradcy podatkowego, schemat podatkowy. Również masz ten 30-dniowy termin.
Możesz być przedsiębiorcą, który samodzielnie przygotował taki schemat do wdrożenia, samodzielnie coś wymyślił, przeczytał w internecie, ale w swojej firmie przygotował taki schemat do wdrożenia Również masz 30 dni na złożenie informacji o schemacie podatkowym.
Wreszcie możesz być np. radcą prawnym, który na zlecenie klienta, który z kolei działał na podstawie udostępnionego przez doradcę podatkowego schematu podatkowego, wdraża ten schemat w firmie, w spółce swojego klienta, przygotowuje różnego rodzaju umowy, dokonuje różnego rodzaju czynności restrukturyzacyjnych. Nie będziemy teraz wnikać, jakie to mogą być czynności, do tego za chwilę dojdziemy, ale jako radca prawny pomaga we wdrożeniu tego schematu. Tutaj te obowiązki mogą się aktywować. Możemy również mówić o obowiązkach w zakresie informacji MDR-3, MDR-4, czyli odpowiednio informacjach o tym, że skorzystaliśmy ze schematu podatkowego czy że udostępniliśmy schematy standaryzowane.
Co ciekawe, ja mówię tutaj o 30 dniach, ale tego czasu może być mniej. Jeżeli obowiązek raportowania powstał przed pandemią, konkretnie mowa tutaj o dacie 31 marca 2020 roku, bo te terminy zostały wówczas zawieszone i jeśli teraz mamy odwieszenie, to może się okazać, że mamy nie 30 dni, ale 15,10, 7, 3 albo jeden dzień.
Co teraz?
Po pierwsze bez paniki. Rzeczywiście sankcje za niezaraportowanie schematów czy w ogóle za naruszenie obowiązków MDR, są potencjalne wielo-, wielomilionowe. więc są drakońskie, ale jest wiele bezpieczników. Szczegółowo opowiadam o nich w poprzednich podcastach poświęconych schematom, dzisiaj powiem o jednym.
Zacznij od kryterium kwalifikowanego korzystającego
Zanim do tego dojdziemy, pokażmy krok po kroku, jak sobie z tym radzimy w Gardens Tax & Legal.
Na przykładzie tego procesu zobaczysz, jak możesz to zrobić samodzielnie. Spotykamy się oczywiście z różnego rodzaju problemami naszych klientów, ale modelowo wyobraźmy sobie, że zgłasza się firma, zgłasza się spółka, która wie, że odwieszono terminy raportowania. Chce „wyczyścić” sytuację u siebie, chce sprawdzić, czy takie schematy u niej wystąpiły. Jeśli tak, to chce doprowadzić do zgodności z prawem.
Taki mamy stan wyjściowy. Co robimy? Zbieramy informacje, dokumenty i organizujemy warsztaty, gdzie wykonujemy kilka kroków. Po pierwsze sprawdzamy, czy w sprawie danego klienta w ogóle zostało spełnione kryterium kwalifikowanego korzystającego, co przy schematach krajowych jest absolutnie podstawowe. Jeśli kryterium kwalifikowanego korzystającego nie zostało spełnione, w zasadzie nie musimy iść dalej, przynajmniej w odniesieniu do danej transakcji, czasem nawet w odniesieniu do całej grupy transakcji u danego klienta.
Przypomnę, że kryterium kwalifikowanego korzystającego jest spełnione wtedy, kiedy zachodzi jedna z dwóch przesłanek. Po pierwsze przychody, koszty, aktywa danego korzystającego, danego klienta, danej spółki przekraczają równowartość kwoty 10 mln euro w złotych.
Drugie kryterium, które może być spełnione: wartość przedmiotu uzgodnienia przekracza 2,5 mln euro. W naszej sytuacji nasze aktywa, nasze przychody (patrzymy zarówno na stan majątkowy, jak i na stan przychodowy), koszty nie przekraczają bariery 10 mln euro. Jesteśmy mniejszym podmiotem, mówiąc w ogromnym uproszczeniu, a wartość przedmiotu uzgodnienia nie przekracza jednocześnie dwóch milionów euro, czyli zajmujemy się mniejszymi sprawami, mniejszymi transakcjami.
Nie jesteśmy kwalifikowanym korzystającym, co oznacza, że nawet jeśli wdrożyliśmy jakiś schemat podatkowy i mamy jakąś korzyść podatkową, nie będzie to podlegało raportowaniu, jeśli mówimy o schemacie krajowym. Z drugiej strony wystarczy spełnienie jednej z tych dwóch przesłanek, czyli możemy mieć małą firmę, która dokona dużej transakcji i będziemy kwalifikowanym korzystającym. Możemy też mieć dużą firmę, która dokonuje malutkiej transakcji na 100 złotych, może być kwalifikowanym korzystającym i może dojść do tego, że mamy schemat podatkowy, który podlega wdrożeniu.
Oczywiście to nie jest tak, że jeśli jesteśmy kwalifikowanym korzystającym, to mamy od razu jakieś obowiązki. Nie. Jeśli jesteśmy, to idziemy dalej z naszą analizą. Jeśli nie jesteśmy, to być może na tym etapie jesteśmy w stanie się zatrzymać, choć też nie zawsze. Jak widać, jeśli kryterium kwalifikowanego korzystającego zależy od wartości transakcji, a nie tylko wartości spółki czy przychodów, to jeśli spełniamy kryterium podmiotowe, czyli jesteśmy większym podmiotem, to w zasadzie powinniśmy kryterium kwalifikowanego korzystającego odnosić do każdej z naszych transakcji. Transakcje trzeba więc przeanalizować przynajmniej pod tym kątem.
Jeszcze jedno zdanie: uważajmy na podmioty powiązane. Przykładowo: w takiej modelowej sytuacji, jeżeli zgłasza się do nas spółka córka, nieduża spółka córka, której spółka matka spełnia kryterium kwalifikowanego korzystającego, bo np. ma ponad 10 mln euro aktywów czy przychodów, to nasza malutka spółka córka również będzie kwalifikowanym korzystającym.
Czym jest schemat podatkowy? Jak go rozpoznać?
No dobrze, jak już to sprawdziliśmy i musimy jednak badać transakcje, to sprawdzamy, badamy, pytamy, jakiego rodzaju transakcje, czynności, uzgodnienia były dokonywane, organizowane, wdrażane, przygotowywane do wdrożenia u tego naszego klienta. Patrzymy na różnego rodzaju czynności restrukturyzacyjne, reorganizacyjne, patrzymy na aporty, zbycia aktywów, patrzymy nawet na dywidendy, patrzymy na 50-procentowe koszty uzyskania przychodów. Patrzymy wreszcie na transakcje z podmiotami powiązanymi.
Badamy cechy rozpoznawcze, ogólne cechy rozpoznawcze, szczególne, inne szczególne cechy rozpoznawcze. Przykładowo: czy doszło do zmiany zasad opodatkowania? Czy mamy do czynienia z ujednoliconą formą dokumentacji? Czy doszło do przeniesienia potencjału do generowania zysków? Czy doszło do przeniesienia trudnych do wyceny praw wartości niematerialnych? Tych przesłanek, tych cech jest tutaj wiele, musimy je zweryfikować. Mamy taką check-listę, przez którą przechodzimy, identyfikując, czy dana transakcja może nam się kojarzyć ze spełnieniem jednej z tych cech.
Dalej, w przypadku, gdy jest spełniona ogólna cecha rozpoznawcza, musimy badać, czy zostało spełnione kryterium głównej korzyści. W bardzo dużym uproszczeniu: czy realizując dany cel gospodarczy, wybraliśmy taki sposób jego osiągnięcia, który był motywowany celami podatkowymi.
Przykładowo: jeżeli w 2021 roku doszło do tego – to była dość częsta sytuacja – że jako komandytariusz stałeś się komplementariuszem, a dotychczasowy komplementariusz, czyli spółka z o.o., stał się komandytariuszem w twojej spółce komandytowej, to czy doszło do tego ze względu na chęć osiągnięcia korzyści podatkowej, nawet kosztem tego, że przyjąłeś na siebie odpowiedzialność za długi spółki? Wedle jednej ze szkół w takim przypadku może to być schemat podatkowy. Ja nie mówię, że jest to unikanie opodatkowania, bo z taką tezą absolutnie bym się nie zgodził, ale jak najbardziej mogło dojść do powstania obowiązku w zakresie raportowania schematu podatkowego bez względu na spełnienie kryterium głównej korzyści.
Sprawdzamy przy okazji, czy schemat ma na pewno charakter krajowy, czy nie ma tam jakiegoś elementu transgranicznego, bo to zmienia zarówno zasadę raportowania, jak i również to, że w przypadku schematu transgranicznego nie ratuje nas kryterium kwalifikowanego korzystającego.
Wreszcie – zwracam uwagę na to, o czym już mówiłem – mówimy teraz o tym, że w sierpniu odwieszono obowiązki terminów raportowania schematów podatkowych, ale schematów krajowych. Transgraniczne już od dłuższego czasu podlegają raportowaniu, więc musimy ustalić, na czym tutaj w ogóle stoimy.
Zgłaszamy schemat – wezwanie z KAS albo nadanie NSP
No dobrze, znaleźliśmy schemat podatkowy u korzystającego, który jest kwalifikowanym korzystającym. Co dalej? Zakładając, że ten schemat nie został złożony, powinniśmy złożyć informację o schemacie podatkowym, więc przygotowujemy ją, pomagamy przy jej złożeniu.
Na marginesie: jeśli pobierzesz od nas bezpłatny e-book o pięciu najczęstszych schematach podatkowych, otrzymasz od nas serię bardzo merytorycznych materiałów o schematach podatkowych, w tym m.in. wideo, w którym Jakub Wirski pokazuje krok po kroku, w jaki sposób technicznie złożyć informację o schemacie podatkowym. Jest to jedna z lekcji naszego kursu online Wszystko o schematach podatkowych.
No dobrze, złożyliśmy informację o schemacie podatkowym w MDR i co się dalej dzieje? Dalej piłeczka jest po stronie szefa KAS i tutaj możemy mieć do czynienia z dwoma opcjami.
Opcja nr 1: Szef KAS nie ma żadnych wątpliwości co do poprawności tego schematu, naszego zgłoszenia i nadaje nam numer schematu podatkowego NSP.
Opcja nr 2: Szef KAS ma wątpliwości co do naszego zgłoszenia i wzywa nas do wyjaśnienia. O co tutaj może chodzić?
O różne rzeczy. Przykładowo o pytanie, czy w tej sprawie przypadkiem nie spełniono jakiś innych cech rozpoznawczych, które nie zostały wskazane w naszym zgłoszeniu. Wtedy albo uzupełniamy zgłoszenie, poprawiamy je, albo wyjaśniamy w imieniu naszego klienta, dlaczego uznaliśmy, że w kontekście danej transakcji powinno wyglądać tak, a nie inaczej. Tutaj może nastąpić wymiana korespondencji, zanim w końcu otrzymamy numer schematu podatkowego i sprawa będzie do tego momentu, na tym etapie zamknięta.
Schematy podatkowe a czynny żal
Przygoda ze schematami wtedy się jednak nie kończy. Tzn. schemat jest złożony, ale jeśli został wdrożony… Bo to też nie jest oczywiste – może być schemat udostępniony, ale nie wdrożony. Może też być schemat otrzymany przez klienta, ale nie wdrożony, więc mogą być różne sytuacje. Ale jeśli schemat został faktycznie wdrożony, po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego mamy obowiązek zgłoszenia informacji MDR-3 i to również należy przygotować. Trzeba w niej wyliczyć kwotę korzyści podatkowej, którą osiągnęliśmy po wdrożeniu danego schematu podatkowego. Tych informacji może być wiele, ponieważ po pierwsze składa się je za każdy okres rozliczeniowy, np. za każdy rok podatkowy. Po drugie składa ją odrębnie każdy korzystający.
Przykładowo: jeżeli w danej spółce mamy kilku wspólników, może się okazać, że będzie kilkoro korzystających. Mamy kilka lat podatkowych, więc zgłoszeń MDR-3 o tym, że ze schematu podatkowego skorzystano, może być kilkanaście i o tym też trzeba pamiętać.
Po naszym audycie może się jednak okazać, że nie wszystkie obowiązki zostały spełnione w terminie, np. przekroczyliśmy, nawet już po odwieszeniu, termin na zaraportowanie schematu podatkowego. Co się wówczas dzieje? Tu na szczęście mamy taką instytucję jak czynny żal, który pozwoli nam w ogromnej większości przypadków na uniknięcie odpowiedzialności karnej skarbowej. A ponieważ w zdecydowanej większości przypadków – nie chcę tutaj wchodzić w szczegóły – zagrożenia związane z tym, że naruszyliśmy jakieś obowiązki MDR, to są zagrożenia wiążące się z naruszeniem przepisów Kodeksu karnego skarbowego, więc czynny żal pomaga nam wyczyścić i zabezpieczyć sytuację u klienta.
Na marginesie: przypominam, że w 93. odcinku podcastu mówiłem szczegółowo o tym, jak wygląda czynny żal, jak go złożyć oraz udostępniam tam bezpłatnie wzór czynnego żalu, z którego możecie skorzystać.
W ramach czynności końcowych u naszego klienta – wracam do naszego procesu – przygotowujemy czynny żal, pomagamy go złożyć, instruujemy, w jaki sposób to zrobić, czyli generalnie można powiedzieć, że czyścimy do zera sytuację związaną ze schematami podatkowymi. Równolegle szkolimy naszych klientów – myślę tutaj zarówno o podatnikach, o firmach, o spółkach, jak i o radcach prawnych, doradcach podatkowych, adwokatach, biegłych rewidentach.
Po pierwsze szkolimy firmy po to, żeby osoby odpowiedzialne za temat schematów podatkowych wiedziały, w jaki sposób poradzić sobie z tym obszarem w przyszłości, ale także po to, żeby można było wykazać dochowanie należytej staranności. Udowodnić, że zrobiliśmy wszystko, co było od nas wymagane, co było istotne, żeby zminimalizować ryzyko, że jakiś schemat nie zostanie zaraportowany. Jeżeli nawet tak się stało, pokazujemy, że jakieś kroki zostały podjęte. Jest to naszym zdaniem bardzo istotne.
Szkolimy indywidualnie, ale szkolimy także w ramach kursu online Wszystko o schematach podatkowych. Kilkadziesiąt lekcji gotowych do odtworzenia, forum dyskusyjne, na którym rozpatrujemy poszczególne przypadki schematów podatkowych, wreszcie różnego rodzaju narzędzia i przydatne dokumenty, wzory dokumentów do całego procesu raportowania schematów podatkowych. Link również znajduje się w opisie do tego odcinka.
Wnioski
Co powinniśmy zatem po kolei zrobić? Po pierwsze sprawdź, czy jesteś kwalifikowanym korzystającym. Po drugie przejrzyj swoje transakcje i sprawdź, czy któraś z nich może być schematem podatkowym i czy to są na pewno transakcje i ewentualnie schematy krajowe, czy nie są to przypadkiem schematy transgraniczne?
Jeśli znalazłeś schemat podatkowy, to sprawdź, czy został zgłoszony, czy nie został zgłoszony. Jeśli nie został zgłoszony, niezwłocznie dokonaj zgłoszenia. Jeśli przekroczyłeś termin, pamiętaj o czynnym żalu. Zwróć uwagę, żeby został również złożony czynny żal, poprawnie dokumentuj proces, np. wpisując schemat do odpowiedniego rejestru schematów. M.in. takie dokumenty znajdziesz na naszym kursie. Wreszcie, zadbaj o to, żeby procesy związane z raportowaniem schematów podatkowych były opracowane w twojej firmie, były wdrożone w twojej firmie. Jak już widać chociażby po dzisiejszym odcinku podcastu, szereg z tych obowiązków w zakresie schematów podatkowych ma powtarzalny charakter, powinny być zatem ujęte w proces.
Chyba najbardziej widoczny przykład: jeżeli już wdrożyliśmy schemat podatkowy, to na zakończenie każdego okresu rozliczeniowego powinniśmy raportować wysokość korzyści podatkowej osiągniętej dzięki temu schematowi. Musi być stworzony pod to proces, musi być osoba za to odpowiedzialna. Ktoś musi o tym pamiętać, ktoś musi to policzyć, ktoś musi wreszcie to wdrożyć, czyli konkretnie złożyć MDR-3. Tych obowiązków jest tutaj wiele, jest cała siatka i matryca obowiązków na różnych etapach. W firmie powinno to być poukładane, jeśli chcemy uniknąć niemałych, wielomilionowych – tak jak powiedziałem – sankcji z Kodeksu karnego skarbowego.
Jeśli zajmujesz się zawodowo podatkami – w szczególności prowadzisz biuro rachunkowe, jesteś doradcą podatkowym lub radcą prawnym bądź adwokatem – dołącz do Klubu Dzień Dobry Podatki.
Klub to abonament na comiesięczne szkolenia „Dzień Dobry Podatki” oraz forum dyskusyjne, na którym codziennie wspieramy się w pracy z podatkami.
Sprawdź więcej szczegółów TUTAJ.